Süleyman Demirel Üniversitesince yapılan çalışmayla boyamada kullanılan bir böcek olan koşnilin kırmızı renk veren türü, literatüre kazandırıldı.
Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Genç ve Prof. Dr. Gökhan Aydın, Eylül 2021’de KKTC’ye gitti.
Kıbrıs’taki kaktüslerin üzerindeki böcekleri Türkiye’ye getiren akademisyenler, böceğin boyamada kullanılmasına ilişkin bilimsel çalışmalar yürüttü.
Genç, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesinde araştırma görevlisi olan yüksek lisans öğrencisi Bengü Aydın ile Süleyman Demirel Üniversitesindeki laboratuvarda incelemeler yaptı.
SDÜ’lü akademisyenler yaptıkları bilimsel çalışmayla dünyada şu ana kadar 6 renk veren koşnil türüne yenisini eklemeyi sağladı. Koşnil böceğiyle ilgili yapılan bu çalışma, dünyada tekstil alanında yayın yapan Textile Research Journal dergisinde yayımlandı.
Süleyman Demirel Üniversitesi Türk Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Genç, AA, muhabirine, 2007’den 2012’ye kadar Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde kök boya ve bitkileriyle ilgili bir araştırma gerçekleştirdiğini söyledi.
Arşivde, boyamada kullanılan bir böcek türü koşnilin Meksika’dan getirilip Antalya ve Mersin gibi sıcak iklim bölgelerinde denendiğini fakat bir sonuç alınamadığını okuduğunu belirten Genç, “Daha sonrasında Antalya ve Mersin bölgesinde kaktüsler var her gittiğimde acaba bunların üzerinde bu böcek var mı yok mu diye belirli dönemlerde bakıyordum. Sonrasında Kuzey Kıbrıs’taki bir öğrencimiz oradaki kaktüslerin üzerinde farklı bir zararlı olduğu yönünde bir bilgilendirme yaptı. Biz de sonrasında böcek konusunda ilgili çalışma yapan bir arkadaşımla beraber Kuzey Kıbrıs’a gittik.” diye konuştu.
Genç, Kuzey Kıbrıs’taki kaktüslerin üzerindeki zararlıların bir böcek türü olan koşnil olduğunu tespit ettiklerini dile getirdi.
Kaktüslerden aldıkları böcekleri Türkiye’de denemeler yapmak üzere getirdiklerini ifade eden Genç, şöyle konuştu:
“Kaktüs bitkisi Kıbrıs’ta çok fazla ekonomik getirisi olan bir meyve türü. Biz bundan nasıl faydana biliriz diye düşündük, çünkü boya böcekleri dünyada gıda, kozmetik ve boyama sektöründe kullanılan bir boyar madde kaynağı. Bu böcekler bitkinin üzerinde asalak olarak yaşıyorlar. Bulunduğu bitkiyi öldürüyorlar. Yani bir canlı bir canlıya zarar veriyor. Sonrasında da kendileri de ölüyorlar. Yani biz aslında böceğe hiçbir şekilde zarar vermeden bitkinin doğal yaşamına katkıda bulunmuş oluyoruz.”
Bu böceğin bir koşnil türü olarak daha önce literatüre girdiğini ancak boyama yönüyle ilgili hiç bir çalışma yapılmadığını anlattı.
Böceğin boyama denemelerini gerçekleştirdiklerini belirten Genç, şunları söyledi:
“Analiz sonuçlarında böceğin içinde bulunan boyar maddelerin daha önce bilinen Meksika koşniline göre haslık değerlerin çok yüksek çıktığını görünce, bu bir dünyada kırmızı renk elde edilmede kullanılan bir boya böceği olabilir diyerek biz literatüre dünyanın 7’nci kırmızı renk vere bilen boya böceği olarak dahil etmek istedik. Bilimsel çalışma yaparak bunu bir makaleye dönüştürdük. Çalışma dergide yayınlandı. Böylece kırmızı renk veren 7’nci boya böceğini dünyaya duyurmuş olduk.”
